Samodzielny montaż instalacji fotowoltaicznej – czy jest to możliwe?

Stale wzrastające rachunki za energię elektryczną wytwarzaną w konwencjonalnych elektrowniach stanowią jeden z najważniejszych powodów, dla których coraz większa liczba osób decyduje się na montaż instalacji fotowoltaicznej. Jednak pomimo tego, że koszty instalacji fotowoltaicznej w ciągu ostatnich lat zauważalnie się zmniejszyły, to inwestycja w fotowoltaikę nadal stanowi spore obciążenie dla domowego budżetu. Trudno się dziwić, że wielu inwestorów szuka możliwości zaoszczędzenia choćby części kosztów i decyduje się na samodzielny montaż instalacji fotowoltaicznej.

Czy jednak jest to dobry pomysł, jakie są potencjalne zagrożenia i czy faktycznie tam, gdzie w grę wchodzi tania fotowoltaika, samodzielny montaż systemu PV to jedyne rozwiązanie? 

Kwestie omawiane w tym artykule:

• Czy można samemu założyć fotowoltaikę legalnie?
• Uprawnienia do montażu fotowoltaiki
• Samodzielny montaż paneli fotowoltaicznych – o czym należy pamiętać?
• Zestaw fotowoltaiczny do samodzielnego montażu
• Samodzielny montaż paneli fotowoltaicznych a dotacja
• Czy instalacja fotowoltaiczna „zrób to sam” się opłaca?

Czy samodzielna instalacja paneli fotowoltaicznych jest w Polsce legalna?

Zgodnie z obowiązującymi aktualnie w naszym kraju przepisami prawa nie istnieją żadne przeszkody ani zakazy, które zabraniałyby montażu fotowoltaiki na własną rękę, o ile jest to posadowiona na własnym dachu lub gruncie instalacja fotowoltaiczna. Samodzielny montaż fotowoltaiki jest jednak dopuszczony przez prawo wyłącznie wtedy, gdy wszystkie połączenia elektryczne wykona elektryk posiadający wymagane przepisami uprawnienia, czyli kwalifikacje SEP E+D do 1 kV. 

Warto też pamiętać, że każda instalacja fotowoltaiczna typu on-grid, czyli podłączana do ogólnej sieci energetycznej, musi być wykonana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz aktualną wiedzą techniczną. Zgłaszając chęć podłączenia instalacji PV do sieci ogólnej należy dołączyć stosowne oświadczenie w tej sprawie, które musi być podpisane przez instalatora danego systemu fotowoltaicznego i opatrzone numerem identyfikacyjnym jego uprawnień. 

Samodzielny montaż instalacji fotowoltaicznej – wymagane uprawnienia

Poza wspomnianymi już uprawnieniami SEP E+D, wymaganymi od elektryka wykonującego podłączenia elektryczne w obrębie danej instalacji fotowoltaicznej, konieczne jest także, aby sam projekt instalacji PV był wykonany przez posiadacza odpowiednich uprawnień. Mowa o uprawnieniach budowlanych do projektowania w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji, urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych oraz o certyfikacie w zakresie systemów fotowoltaicznych, wydawanym przez Urząd Dozoru Technicznego. 

Samodzielny montaż paneli fotowoltaicznych – o czym należy pamiętać?

Choć w Polsce w zasadzie każdy może zamontować na swoim dachu panele fotowoltaiczne, samodzielny montaż całego systemu (włącznie z okablowaniem, osprzętem instalacyjnym i pozostałymi elementami, jak np. inwerter) może mniej doświadczonym osobom przysporzyć pewnych kłopotów. O czym zatem należy pamiętać, decydując się na samodzielny montaż instalacji fotowoltaicznej i na co zwrócić szczególną uwagę? Poniżej przedstawiamy krótką listę najważniejszych zagadnień. 

1. Właściwy dobór miejsca pod instalację – nie powinno być ono zacienione i najlepiej, gdy dostępna ilość przestrzeni pozwala zamontować panele pod kątem ok. 25-40 stopni;
2. Odpowiedni dobór systemu montażowego – warto odpowiednio wcześnie zadbać o to, by zastosowane mocowania pasowały do danego dachu i pozwoliły w bezpieczny i stabilny sposób zamocować fotowoltaikę;
3. Odpowiedni dobór mocy systemu PV do wielkości dachu, jego konstrukcji oraz własnych potrzeb – waga paneli fotowoltaicznych wraz z mocowaniami może stanowić duże obciążenie dla dachów, których konstrukcja nie została zaprojektowana do udźwignięcia dodatkowego ciężaru rzędu nawet kilkuset lub więcej kilogramów;
4. Zachowanie zasad bezpieczeństwa podczas montażu fotowoltaiki – dotyczy to szczególnie prac na wysokości oraz montażu modułów PV, które powinny być bezwzględnie zasłonięte na czas prac montażowych;
5. Przeprowadzenie prac montażowych z zachowaniem wymaganych zaleceń – dotyczy to przede wszystkim zapewnienia modułom właściwej wentylacji, dokręcania śrub montażowych z optymalną siłą (przy pomocy dedykowanych narzędzi) czy dokładnego dociśnięcia złącz MC4.

Zestaw fotowoltaiczny do samodzielnego montażu – gotowe zestawy fotowoltaiczne

Wraz ze wzrostem zainteresowania fotowoltaiką oraz dofinansowaniami, którymi można otrzymać za jej instalację, pojawiło się również zainteresowanie tematem samodzielnego montażu. Szybko zareagował też na to rynek, i w wielu miejscach możemy spotkać oferty gotowych zestawów fotowoltaicznych do samodzielnej instalacji. Zdarzają się takie, w których są również dodane gotowe elementy konstrukcji, najczęściej konstrukcji naziemnej do PV.

Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku profesjonalnego montażu fotowoltaiki zawsze pojawia się zagadnienie audytu fotowoltaicznego – czyli elementu, którego nie dostaniemy niestety w zestawie fotowoltaiki do samodzielnego montażu. Taki audyt nie tylko zawiera wyliczone zapotrzebowanie energetyczne dla naszego gospodarstwa, ale też kalkulację maksymalnej wagi konstrukcji balastowej, jaka możemy zainstalować na naszym dachu. Zestawy fotowoltaiki do samodzielnego montażu a dokładniej inwertery nie uwzględniają możliwości rozbudowy mocy całego zestawu w przyszłości.

Ostatnią kwestią dotyczącą zestawów fotowoltaicznych do samodzielnego montażu jest wątpliwa jakość urządzeń oraz możliwość realizacji reklamacji w przyszłości, która jeśli będzie dostępna to może wiązać się z wysyłką na własny koszt urządzeń do Chin. Brak serwisu gwarancyjnego na terenie Europy powinien w pierwszej kolejności dać nam sygnał, abyśmy ponownie przemyśleli zakup takiego gotowego zestawu fotowoltaicznego.

Reasumując, jeśli zastanawiasz się nad gotowym zestawem do samodzielnego montażu fotowoltaiki, powinieneś zawsze dokładnie sprawdzić możliwości uzyskania gwarancji, jakość materiałów i urządzeń.

Czy na samodzielny montaż fotowoltaiki można dostać dotację?

Samodzielny montaż instalacji PV nie przekreśla szansy na uzyskanie dopłaty w ramach rządowego programu „Mój Prąd”, niezbędne jest jednak spełnienie wszystkich wymagań formalnych oraz załączenie do wniosku o dotację oświadczenia o samodzielnym montażu instalacji. Podobnie jest w odniesieniu do dotacji możliwych do pozyskania z programu „Czyste powietrze” – tu również należy spełnić wymagania formalne i uwzględnić fakt, że samodzielne prace montażowe nie mogą zostać uznane za koszt kwalifikowany. W konsekwencji tego faktu nie mogą one stanowić podstawy obliczenia kwoty dotacji. 

Czy instalacja fotowoltaiczna „zrób to sam” rzeczywiście się opłaca?

Odpowiadając na powyższe pytanie wyłącznie z perspektywy kosztów: tak, samodzielny montaż fotowoltaiki może zmniejszyć koszt nawet o kilka tysięcy złotych, zależnie od wielkości instalacji. Ale trzeba brać pod uwagę, że ryzyko popełnienia błędów przez niezbyt wprawnego instalatora-amatora jest bardzo wysokie, a w razie ewentualnych uszkodzeń i awarii wynikających z nieprawidłowego wykonania prac montażowych, pełne konsekwencje spadają bezpośrednio na instalatora. Trzeba również pamiętać, że błędy popełnione przy samodzielnym montażu paneli fotowoltaicznych wiążą się z utratą gwarancji nie tylko na same ogniwa, ale również na inne podzespoły instalacji.

Podsumowanie

Pomimo możliwości zaoszczędzenia nawet kilku tysięcy złotych na samodzielnym montażu instalacji fotowoltaicznej, trzeba również liczyć się z ewentualnymi wadami tego rozwiązania. Błędnie wykonany montaż instalacji PV DIY (do it yourself – czyli zrób to sam) może być równoznaczny z utratą gwarancji na całą instalację, która w przypadku komponentów instalacji fotowoltaicznej nierzadko wynosi 10, 15 a czasem nawet 25 lat. Z tego względu zdecydowanie lepszym pomysłem jest powierzenie montażu fotowoltaiki wykwalifikowanym i posiadającym odpowiednie uprawnienia oraz doświadczenie specjalistom.