Opłata mocowa miała pojawić się na naszych rachunkach za prąd już 1 października 2020 roku, decyzję jednak odroczono i zaczęła ona funkcjonować od 1 stycznia 2021 roku. Sprawdź czym jest opłata mocowa, kogo obowiązuje, a komu przysługuje zwolnienie z opłaty mocowej.
Czym jest opłata mocowa?
Zgodnie z przyjętą w 2017 roku ustawą dotyczącą rynku mocy (tzw. ustawą mocową), pieniądze pozyskane z opłaty mocowej mają iść na utrzymywanie rezerw energii przez elektrownie węglowe. Innymi słowy: mają nam zapewnić stałe i bezproblemowe dostawy prądu, czyli bezpieczeństwo energetyczne, stabilność cen energii elektrycznej oraz wyeliminowanie niedoborów wytwórczych, w szczególności tzw. blackoutu energetycznego.
Dlaczego opłata mocowa wzbudza kontrowersje?
Zrozumiałe oburzenie wzbudza fakt, że opłata mocowa jest daniną na rzecz państwowych koncernów energetycznych oraz ich elektrownie węglowych, które nie dość, że przynoszą gigantyczne straty, to jeszcze są nieekologiczne. Podczas gdy cały zachodni świat odchodzi od pozyskiwania energii ze źródeł nieodnawialnych, Polska nie tylko bagatelizuje ten problem ale też zbojkotowała jednomyślne zobowiązanie wszystkich krajów UE do uzyskania neutralności klimatycznej w 2050 r.
W roku 2019 premier Morawiecki przekonywał, że „Polska ma zupełnie inną strukturę energetyczną”, niż pozostałe państwa Unii, dojdzie więc do neutralności klimatycznej „w swoim tempie”. Choć za dwa kluczowe czynniki tego dochodzenia uznał pieniądze i czas, pieniądze – właśnie w postaci opłaty mocowej – mają zasilać elektrownie węglowe, które zgodnie z unijnym planem powinny być wygaszane na rzecz inwestowania w OZE (odnawialne źródła energii).
Mało tego: Polska jest jednym z nielicznych krajów, które utrzymują gospodarkę na węglu i dodatkowo chcą budować kolejne elektrownie! Jakby i tego było mało, na naszych rachunkach za prąd widnieje już opłata przejściowa, która miała stanowić dla elektrowni rekompensatę za zerwanie kontraktów długoterminowych w ramach liberalizacji rynku energii oraz zapewnić producentom prądu środki na remonty i budowę nowych siłowni.
Kto jest zobowiązany do uiszczania opłaty mocowej
Opłatę mocową muszą uiszczać gospodarstwa domowe oraz wszystkie osoby i instytucje prowadzące działalność gospodarczą: fabryki, banki, firmy usługowe, szpitale, samorządy i inne. Ile wynosi obecnie opłata mocowa?
Gospodarstwa domowe zapłacą miesięcznie:
- 2,30 zł przy zużyciu mniejszym niż 500 kWh rocznie,
- 5,51 zł przy zużyciu od 500 kWh do 1200 kWh rocznie,
- 9,19 zł przy zużyciu powyżej 1200 kWh do 2800 kWh,
- 12,87 zł przy zużyciu powyżej 2800 kWh.
Inni odbiorcy zapłacą dodatkowe 0,0762 zł za każdą kWh pobraną w wybranych godzinach doby, przypadających na szczytowe zużycie mocy w systemie, między 7.00 a 22.00 w dni robocze (od poniedziałku do piątku). W praktyce oznacza to, że stawka opłaty mocowej doliczanej do rachunków za dystrybucję energii elektrycznej, będzie wynosić dla tej ostatniej grupy aż 76,20 PLN/MWh i najprawdopodobniej przełoży się na wzrost cen produktów i usług.
Kto i kiedy ustala wysokość opłaty mocowej
Wysokość opłaty mocowej będzie się zmieniać, a o jej dokładnej wartości na rok następny zdecyduje Urząd Regulacji Energetyki do 30 września każdego roku bieżącego. Poda ona także godziny szczytowego zapotrzebowania na moc.
Opłata mocowa a fotowoltaika. Czy właściciele elektrowni fotowoltaicznych także muszą uiszczać opłatę mocową?
Jeśli instalacja fotowoltaiczna całkowicie pokryje zapotrzebowanie naszego gospodarstwa domowego czy firmy na prąd (czyli uzyskamy 100% samowystarczalność energetyczną), opłata mocowa nie będzie naliczana. Jeśli natomiast dzięki panelom fotowoltaicznym zaspokoimy nasze zapotrzebowanie energetyczne częściowo, opłata mocowa będzie nas obowiązywała w ograniczonym zakresie.
Zwolnienie z opłaty mocowej
Inwestycja w fotowoltaikę jest więc doskonałym sposobem uniknięcia płacenia kolejnej daniny (jaką jest opłata mocowa) na rzecz państwowych koncernów energetycznych oraz ich elektrowni węglowych – nie po to przecież zrobiliśmy wszystko, żeby się od nich uniezależnić, żeby teraz płacić na podtrzymywanie tych nieekonomicznych i szkodliwych dla środowiska instytucji.
Co zatem znajdzie na swojej fakturze prosument, czyli równoczesny producent i konsument energii elektrycznej z fotowoltaiki? Dane dotyczące odczytów z licznika na początku i na końcu okresu rozliczeniowego oraz sumę pobranej i wprowadzonej do sieci energii. Warto zwrócić uwagę na takie dane jak:
- energia czynna pobrana, czyliilość energii, którą pobrałeś z sieci do zasilania urządzeń w swoim domu, w momencie gdy Twoja instalacja nie pracowała lub potrzebowałeś jej więcej niż w danym momencie produkowała
- energia czynna oddana, czyliilość energii wyprodukowanej przez instalację, która nie została wykorzystana na Twoje bieżące potrzeby i trafiła do sieci,
- saldo energii – wyliczenie wartości zużytej i wyprodukowanej energii elektrycznej w oparciu o dokonane odczyty licznika z uwzględnieniem bilansowania,
- magazyn energii – w tym miejscu znajdziesz informacje o tym, ile energii możesz wykorzystać (czyli pobrać w formie tzw. opustów) przez kolejne 365 dni.
Opłata mocowa będzie wpływać na wysokość naszych rachunków za prąd. Ograniczenie wysokości lub całkowite zwolnienie z opłaty mocowej przysługuje osobom lub firmom korzystającym z odnawialnych źródeł energii.
Naprawdę warto skorzystać z tej możliwości.
Nowelizacja ustawy o rynku mocy
1 września 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy mocowej.
Zgodnie z nowelizacją, do końca roku 2027 będzie obowiązywał hybrydowy model naliczania opłaty mocowej a także podział odbiorców na grupy:
- Odbiorcy ryczałtowi: podobnie jak do tej pory wysokość opłaty mocowej uzależniona będzie od rocznego poboru energii elektrycznej. Grupę tę rozszerzono na wszystkie podmioty z taryfą G oraz taryfą C1 o mocy umownej do 16 kW.
- Odbiorcy nieryczałtowi: podmioty z grupy taryfowej C1 o mocy umownej powyżej 16 kW oraz z grup taryfowych C2, B i A, dla których opłata mocowa będzie uzależniona od poboru energii w godzinach ogłoszonych przez Prezesa URE jako godziny szczytowego zapotrzebowania
Wszyscy odbiorcy nieryczałtowi, dla których wysokość opłaty mocowej będzie uzależniona od tzw. indywidualnej krzywej poboru (różnicy pomiędzy zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania, a zużyciem w pozostałych godzinach doby) podzieleni zostali także na cztery grupy, dla których różnica wynosi odpowiednio mniej niż 5, 10, 15 oraz więcej niż 15 procent.
Zgodnie z harmonogramem, odbiorcy przyłączeni do sieci wysokich napięć będą objęci korekcją stawek od 1 października 2021 r., do sieci średnich napięć – od 1 stycznia 2022 r., a odbiorcy przyłączeni do sieci niskich napięć (o mocy przyłączeniowej większej od 16 kW) od 1 stycznia 2025 r. Natomiast obecni odbiorcy ryczałtowi będą stosować te współczynniki od 1 stycznia 2028 r. Oznacza to, że od 1 stycznia 2028 roku nie będzie już stawek ryczałtowych. Wszyscy odbiorcy energii, włącznie z gospodarstwami domowymi, będą uiszczać opłatę mocową uzależnioną od profilu zużycia.
Funkcjonowanie programu wsparcia dostawców mocy przewidziano do 2047 roku.
Stawki opłaty mocowej na 2022 rok
Miesięczne stawki opłaty mocowej wyniosą natomiast:
- dla zużycia poniżej 500 kWh: 2,37 zł (1,87 zł w roku 2021)
- dla zużycia od 500 kWh: do 1200 kWh 5,68 zł (4,48 złw roku 2021)
- dla zużycia od 1200 kWh: do 2800 kWh 7,47 zł (9,46 zł w roku 2021)
- dla zużycia powyżej 2800 kWh: 13,25 zł (10,46 zł w roku 2021)
Nowa stawka ryczałtowa opłaty mocowej, która zacznie obowiązywać w 2022 r. to została podniesiona o 35% w stosunku do stawki ubiegłorocznej i będzie wynosić 102,6 zł (zamiast dotychczasowych 76,20 zł). Godziny jej naliczania nie uległy zmianie i będzie pobierana między 7 a 22 w dni robocze.
Dlaczego wprowadzono zmiany w ustawie mocowej?
Zmiany związane są z koniecznością dostosowania się do prawa unijnego, a konkretnie do rozporządzenia 2019/943. Obok sposobu naliczania opłaty mocowej, dotyczą także norm emisyjnych jednostek wytwórczych, kar za opóźnienia w oddaniu do użytkowania jednostki wytwórczej i możliwości obrotu zobowiązaniami mocowymi na rynku wtórnym. Podział na grupy odbiorców według proporcji między zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza nimi jest istotny, ponieważ ma przełożyć się na większą stabilność poboru energii.
Zmiany mają też zamknąć możliwości udziału w aukcjach rynku mocy jednostkom wytwórczym niespełniającym limitu emisji CO2 w wysokości 550 g/kWh wytworzonej energii elektrycznej. Na rynku wtórnym będą mogły dalej pojawiać się jednostki niespełniające limitów emisji, ale tylko i wyłącznie te, które powstały przed 4 lipca 2019. Mogą one kupować obowiązek mocowy wynikający z umów wieloletnich z pierwszym okresem dostaw sprzed 2025. Na mocy art. 22, ust. 5, kontrakty zawarte do 31 grudnia 2019 r. pozostają w mocy.
Jak zmniejszyć wysokość opłaty mocowej w 2022 roku?
Instalacja fotowoltaiczna pozostaje jednym ze sposobów na zmniejszenie opłaty mocowej. Prąd produkowany przez instalację radykalnie zmniejsza albo całkowicie redukuje (w przypadku instalacji Off-Grid i własnego magazynu energii) potrzebę poboru prądu z publicznej sieci energetycznej.
Choć magazyny energii nie były, wbrew zapowiedziom, jednym z elementów, na które można było otrzymać dofinansowanie z tegorocznej edycji programu „Mój Prąd”, w roku 2022 planuje się już takie dofinansowanie. Zakup magazynu energii to możliwość obniżenia poboru energii z sieci w sytuacji, gdy warunki pogodowe sprawią, że produkcja własnej energii będzie niewystarczająca, a co za tym idzie – możliwość redukcji opłaty mocowej.
Podsumowanie
Inwestycja w fotowoltaikę jest doskonałym sposobem uniknięcia płacenia kolejnej daniny, jaką jest opłata mocowa, na rzecz państwowych koncernów energetycznych oraz ich elektrowni węglowych. Z uwagi na fakt, że stawki opłaty mocowej rosną, warto rozparzyć zakup instalacji PV jeszcze do końca roku, bowiem planowane są także zmiany w rozliczeniach prosumentów z zakładami energetycznymi, a instalacje zakupione do końca 2021 roku będą przez kolejnych 15 lat pracowały na dotychczasowych zasadach.
Warto mieć świadomość, że opłaty z tytułu opłaty mocowej są w Polsce wysokie, ale nie najwyższe w Europie.
Czytaj dalej:
Mój prąd 5.0 – nowe zasady i wysokość dofinansowania
Komu przysługuje ulga termomodernizacyjna na instalację fotowoltaiczną?