Powszechny dostęp do technologii wykorzystującej odnawialne źródła energii wciąż jest stosunkowo młodym zjawiskiem. Najdynamiczniejsza faza rozwoju rynku przypada na ostatnią dekadę. W związku z tym wiele regulacji z tego zakresu w dalszym ciągu sukcesywnie się kształtuje. W miarę upływu czasu pojawiają się kolejne definicje i przepisy.
Kolejnym etapem na drodze do pełnej dojrzałości branży jest rozwinięcie statusu prosumenta. Obok domyślnego wariantu pojawiły się dwie nowe opcje. Dowiedz się kim jest prosument zbiorowy i wirtualny.
Wirtualny prosument – kto to?
W celu przedstawienia precyzyjnej definicji warto odwołać się do treści ustawy, która zawiera kompleksowe regulacje dotyczące branży OZE. W świetle obecnych przepisów prosumentem wirtualnym jest odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną tylko z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby. Używa do tego instalacji odnawialnego źródła energii podłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w miejscu innym niż miejsce, w którym zużywa energię elektryczną. Ważne jest, aby ta instalacja nie była podłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego. Należy podkreślić, że odbiorca końcowy niebędący odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym może wytwarzać energię jedynie, gdy nie łączy się to z główną osią prowadzenia działalności gospodarczej.
Prosument wirtualny – komu sprzyjają nowe przepisy?
Przed wprowadzeniem nowelizacji ustawy dogodne miejsce zamieszkania było kluczowym czynnikiem wpływającym na możliwość wytwarzania zielonej energii na własny użytek. Brak przestrzeni pozwalającej na zamontowanie paneli fotowoltaicznych bądź innej instalacji praktycznie przekreślał szansę na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Utworzenie statusu prosumenta wirtualnego rozwiązuje ten problem.
Po wprowadzeniu nowych przepisów możliwe stanie się doprowadzenie zasobów do swojego lokalu z odległego miejsca, w którym postępuje proces wytwarzania energii. W związku z tym lokalizacja przestanie mieć znaczenie. Firmy trudniące się produkcją zielonej energii będą mogły świadczyć usługi na rzecz lokatorów budynków wielorodzinnych czy też osiedli o ciasnej zabudowie.
Prosument zbiorowy bez tajemnic
W przypadku tej definicji również warto odwołać się do samego źródła, czyli ustawy o OZE. Wedle treści aktu, prosument zbiorowy energii odnawialnej to odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby. Produkcja ta odbywa się w mikroinstalacji lub małej instalacji podłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w którym znajduje się punkt poboru energii elektrycznej. Odbiorca końcowy niebędący odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym ma możliwość produkowania energii tylko wtedy, gdy nie stanowi to dla niego głównego obszaru prowadzenia działalności gospodarczej.
Kto może czerpać korzyści ze statusu prosumenta zbiorowego?
Niektóre budynki wielolokalowe były już wyposażone w instalację fotowoltaiczną. Wytworzona energia była jednak przede wszystkim wykorzystywana do zaspokojenia potrzeb występujących w tzw. przestrzeni wspólnej, czyli na korytarzach, klatkach schodowych itp.
Po wprowadzeniu nowych przepisów otworzy się furtka do współpracy pomiędzy właścicielami budynku, a mieszkańcami poszczególnych lokali. Spółdzielnia zyska możliwość dzielenia się wytworzonym prądem z lokatorami. Dzięki temu osoby zamieszkujące dany budynek będą miały więcej powodów, żeby brać udział w składkach przeznaczonych na konserwację instalacji, a także podejmowanie nowych inwestycji. Obie strony skorzystają na tym rozwiązaniu.
Prosument zbiorowy i wirtualny – jaka metoda rozliczeń będzie ich dotyczyć?
W tym przypadku zostanie zastosowany system, który do tej pory dotyczył zwykłych prosumentów. Mowa tutaj o formule net-billing przyjętej już pod koniec 2021 roku. W praktyce polega to na tym, że nadwyżka produkcyjna musi być sprzedawana do sieci. Z kolei podczas okresu wzmożonego zużycia prosument zbiorowy i wirtualny będzie odkupować energię. Ceny zakupu i sprzedaży zmieniają się na bieżąco i są też uzależnione od dostawcy działającego w danym regionie. Bieżące stawki można monitorować za pośrednictwem strony internetowej giełdy energii.
Wirtualny prosument – kiedy ustawa wchodzi w życie?
Dyskusja na ten temat pojawia się już od 2019 roku. Na ustawę w pierwotnym brzmieniu spadła lawina krytyki ze strony ówczesnych prosumentów oraz osób związanych zawodowo z branżą OZE. Pod wpływem krytyki podjęte zostały prace nad poprawioną wersją przepisów. W wyniku tych działań powstała nowa propozycja ustawy, która została zatwierdzona 1 kwietnia 2022 roku. Od tego dnia obowiązują już postanowienia dotyczące statusu prosumenta zbiorowego. Z kolei przepisy dotyczące prosumenta wirtualnego wejdą w życie 1 lipca 2024 roku.